Civata çeşitleri; cıvata somun ile kullanılır makinelerdeki parçaların sökülebilir bir şekilde birleştirilmesini sağlayan, sıkma momenti genellikle somuna uygulanan, amaca uygun olarak farklı altıgen, havşa başlı gibi farklı başlıklara sahip diş açılmış bağlantı elemanlarıdır. Cıvata vida arasındaki fark civatanın somun ve sıkıldığından daha güçlü sıkma kuvvet uygulanır.
Civatalar eski tezgâhlarda tek tek imal edilebilir ama günümüzde artık o şekilde bir üretim ihtiyaca cevap veremez bunun için sadece cıvata öğreten ve saatte binlerce adet yapabilen özel makineleri imal edilmiştir. Civataların hepsinin kullanım koşulları aynı değildir. Bu yüzden uygun koşullar için farklı malzemeden ve şekillerden cıvata yapılır.
Civata çeşitleri nelerdir;
- Altı köşe başlı civatalar: sanayide en çok kullanılan bağlantı elemanlarıdır diş şekli işin kullanım alanına göre metrik ya da whitworth olarak yapılır. Civatanın dişli kısmı kullanacak yere kadar açılır ya da gerekmiyorsa sonuna kadar açılmaz. Civata üzerinde metrik ya da whitworth olduğu ve 2 tane de rakam vardır. Bu ik rakam civatanın mukavemetini gösterir. Örnek 8/8'lik bir civatanın ilk rakamını 10 ile çarparsak çıkan sonuç; 8x10=80 daN/mm2 kopma kuvvetidir. İki rakamın çarpımı da 8*8=64 daN/mm2 ise civatanın akma mukavemetidir.
- Dört köşe başlı civatalar: Takım tezgâhlarında kullanılır. (Tespit civatası olarak) 5.6--8.8 mukavemet sınıfındadır.
- Alyan başlı civatalar: sıkma anahtarının girmeyeceği kadar dar yerlerde kullanılırlar.
Alyan anahtarı ile açılıp kapıdan kapatabilirler.
- Havşa başlı cıvatalar; havşa başlı gömme anahtarı civatalar ince malzemeleri bağlanırken cıvata başının dışarıda kalması gerektiği durumlarda bu şekilde kullanıyorlar.
- Tornavida başlı civatalar; başına tornavida kanalı açılmıştır silindirik şekildedir ve küçük parçaların bağlantılarında kullanılır.
- Yıldız tornavida başlı civatalar; yıldız tornavidaya uygun bir başı vardır bunun düz tornavidaya göre sıkma kuvveti daha fazladır ve ağız kısmı bozulmaz.
Bunların dışında özel amaçlı üretilmiş civatalar vardır; kelebek sonunda sıkılan civatalar, halka başlı cıvatalar, flanşlı civatalar vb.
Bir de saplama dediğimiz başlığı olmayan civatalarda vardır bunların her iki tarafında diş açılır.
