Cümle çeşitleri, insanların birbirlerine duygu ve düşüncelerini aktarmak için kullandığı söz gruplarına cümle denir. Cümleler yapısal olarak farklılıklar gösterir. Anlam bakımından cümleleri zenginleştirmek amacıyla cümlelerde bazı ögeler kullanılır. Bu ögeler sıfat, zarf, fiil gibi kelime çeşitlerinden oluşur. Ayrıca cümlelerde yeri, zamanı, eylemi yapan özne ve yüklem belirtilir.
Bu ögelerin yeri cümlede farklıdır. Cümle çeşitleri duygularımızı daha iyi aktarmak için gereklidir. Cümle çeşitleri genellikle yüklem üzerinden oluşturulur. Yüklem yargı belirttiğinden kolaylıkla değişkenlikte gösterilebilir. Ayrıca cümle çeşitleri sayesinden anlam zenginliği de oluşmaktadır. Örneğin; soru cümleleri farklı şaşırma cümleleri farlı dizilişe sahiptir.
Cümle çeşitleri nelerdir?
Yüklemin çeşitlerine göre
Yüklemi durumuna göre
Yüklemin anlamına göre
Cümlenin kurulma düzenine göre cümlelerdir.
Yüklemin çeşitlerine göre cümleler; yüklemin sözcük türü önemli olan cümlelerdir. Buda iki çeşit cümle yapısı oluştur. Bunlar; fiil cümlesi ve isim cümlesidir.
Fiil cümlesi; yüklemi oluşturan sözcük fiilden oluşur. Fiil cümlelelerinde yüklem "-mak -mek" eki ile kontrol edilir. Örneğin; yapmak, etmek, susmak. Vb
Fiil cümlesine örnek: bu akşam Ayşe bize gelmez. Gelmek burada fiildir. Böylelikle fiil cümlesi oluşur.
İsim cümlesi; eylemi yapan özne sözcük türü bakımından isimdir.
Örneğin; annesi hemşireymiş. Bu cümlede hemşire isimdir. Böylelikle isim cümleleri oluşur. Ayrıca isim soylu sözcüklerde isim cümlelerini oluşturabilir.
Yüklemin durumuna göre cümleler; cümlede yapılan eylemin yani yüklemin durumuna göre oluşan cümle çeşitleridir. Her cümlede yüklem sonda olmaz. Anlamı zenginleştirmek amacıyla yüklem ortada ya da başta olabilir. Bu tarz cümleleri üç başlık altında inceleyabiliriz.
Kurallı cümle; yüklemin türü ne olursa olsun isim ya da fiil fark etmeden yüklemi sonda olan cümlelere kurallı cümle denir. Örneğin; bunu daha önce görmüştüm. Sabah erken kalktım. Gibi örnekler verilebilir.
Devrik cümle; bu cümle çeşidinde yüklem cümlenin son kısmında olmaz. Cümlenin farklı bölümlerinde kullanılabilir. Örneğin; "bir çığlık sesi geliyor uzaklardan. " Gibi bir cümlede buradaki yüklem geliyor cümlenin ortasındadır.
Eksiltili cümle; bu tarz cümlelerde yüklem yoktur. Cümle sonunda üç nokta kullanılır. Örneğin; ne senle ne sensiz. Gibi bir cümleyi örnek verebiliriz. Cümlede yüklem yoktur. Kendimiz cümle sonuna olmuyor yüklemin eklememiz gerekir.
Anlamlarına göre cümleler; yargının bize verdiği anlam önemli olduğu cümlelerdir. Bunlar dört ayrı cümle çeşidini oluşturur.
Olumlu cümle; eylemin yapıldığını anlatan cümlelere denir. Örneğin; Bana kitap aldı.
Olumsuz cümle; eylem yapılmadığını anlatan cümlelere denir. Bu cümlelerde "-ma,- me" eki vardır. Örneğin; "bana kitap almadı. " "bu yaz tatile gidemedi. "
Soru cümlesi; cümlelerde genellikle soru anlamı vardır. Bu tarz cümleleri okuduğunuzda cevap verme gereği duyulur. Örneğin; " bu aracı kim sürecek?"
Ünlem cümlesi; herhangi bir duygunun belirtildiği cümlelerdir. Örneğin; şaşırma, korku, sevinç gibi. Bu tarz cümlelere örnek vermek gerekirse. "A geliyor musun!"
Cümlelenin kurulma düzenine göre cümleler; cümlelerin dizilişine göre olan cümlelerdir. Dört tanedir.
Basit cümle; tek yüklemi olan cümlelerdir. Örneğin; "bugün bana geldi. "
Birleşik cümleler; birden fazla yargı bildiren cümlelerdir. Örneğin; "ben görmeden bunları taşımayın. "
Sıralı cümle; iki farklı cümleden oluşurlar. İki cümle arasında virgül ya da noktalı virgül bulunur.
Bağlı cümle; iki cümle arasında bağlaç bulunur. "Ama, hem, fakat ve veya. Gibi". Örneğin; "buradan gidiyorum hem de seni almadan. "
21.01.2024 04:56:15
Cümle Çeşitleri ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.
Selam arkadaşlar. Ben oğlumun derslerine yetişmeye çalışıyorum ancak bazen çok yardımcı olamıyorum. Özellikle dilbilgisi için biraz daha desteğe ihtiyacı var. Bir ödev vermiş öğretmen. Konu Cümle çeşitleri olacak. Bu konuda biraz bilgi verirseniz iyi olur. Çok detaylı olmasına gerek yok. Anlaşılır olsun yeter. Şimdiden teşekkür ederim. Teslime . 30.10.2018 16:28:46
Sitede yer alan haber ve içeriklerin tüm hakları saklıdır ve buradaki bilgiler sadece bilgilendirme amaçlı olup, kullanımına, uygulanmasına, satın alınmasına, delil gösterilmesine veya tavsiye edilmesine aracılık etmez. Sitemizdeki bilgiler, hiç bir zaman kesin bilgi kaynağı olmayıp, kullanıcılar tarafından eklenmiştir veya yorumlanmıştır. Buradaki bilgiler sitemizin asıl görüşlerini içermeyebileceği gibi hiçbir taahhüt ve tavsiye yerine de geçmez.
Ocak - 2024
