Kayaç Çeşitleri
Kayaç çeşitleri: Kayaçların bir diğer adı ise taşlardır. Ailenizle birlikte bir pikniğe gittiğiniz zaman ya da gündüz vakti dışarıya çıktığınız zaman yerde çok çeşitli taşlar mutlaka görmüşsünüzdür. Dikkatinizi mutlaka çekmiştir. Bunlar kayaç çeşitleri olarak bilinir. Rengarenk taşlar vardır. Biri büyük biri ise küçüktür. Bazılarının şekilleri de çok tuhaftır.
O kadar tuhaftır ki bir taşa uzun süre hayretler içinde bakabilirsiniz. Bu taşların bazıları çok sert bazıları ise elinize aldığınız an parçalarına ayrılacak kadar yumuşaktır. Bazı taşlar simsiyah ve cam gibi parlak bir görünüme sahipken bazılarında ise delikler mevcuttur. Hatta bazı kişilerin bu taşlardan koleksiyon oluşturduğuna bile şahitlik edebilirsiniz. Kayaç çeşitleri doğayı güzelleştirir.
Kayaçların oluşumu: Kayaçlar birden fazla mineralin doğal olarak bir araya gelmesiyle veya tek bir mineralle oluşan kütlelerdir. Ama kayaçların büyük çoğunluğu birden fazla mineralin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Tek mineralin bir araya gelmesiyle oluşan kayaçlara ise mermer ve kuvarsit örnek olarak verilebilir.
Kayaç çeşitleri üç bölümde incelenebilir. Kayaç çeşitleri püskürük kayaçlar, tortul kayaçlar ve magmatik kayaçlardır. Kayaçların asıl kökeni magmadır.
Püskürük kayaçlar: Kayaç çeşitlerinin bir başka türü püskürük kayaçlardır. Magmanın soğuması ile püskürük kayaçlar meydana gelir. Püskürük kayaçlar mantonun üst kısımlarında bulunan magmanın, yer kabuğunun iç kısımlarına sokularak ya da yeryüzüne çıkarak soğuması sonucu oluşan kayaç türleridir.
Yerkabuğuna sokulan magmanın yeryüzüne çıkmadan içeride soğuması sonucu iç püskürük kayaçlar oluşurken magmanın volkanik hareketleriyle yeryüzüne çıkarak soğumasıyla oluşan kayaçlara ise dış püskürük kayaçlar denir. İç püskürük kayaçların en önemlileri granit, gabro, siyenit ve diyorittir. Magma yerin derinliklerinde yavaş soğuduğu için iç püskürük kayaçlar genelde iri kristalli görünür. Dış püskürük kayaçlara örnek olarak ise bazalt, andezit, obsidyen ve tüf verilebilir. Tüf en önemli dış püskürük kayaçtır. Yeryüzüne ulaşan magma hızla soğuduğu için de dış püskürük kayaçlar ince kristallidir. Hatta bazıları camsı yapıya sahiptir.
Tortul kayaçlar: Kayaçların dış kuvvetlerin etkisi ile çakıl, kum ve daha küçük olan kil parçalarına ufalanması veya su içerisinde çözünmesiyle oluşan maddelerin deniz, göl, vadi veya ova tabanlarında üst üste birikip daha sonra da sıkışması ve katılaşması sonucu kayaç çeşitlerinden biri olan tortul kayaçlar oluşur. Tortul kayaçlar da kendi arasında üç grupta incelenebilir. Fiziksel tortul kayaçlar kayaçların fiziksel parçalanması sonucu oluşan kum, çakıl ya da kil boyutundaki materyalin doğal olaylar sonucu taşlaşmasına denir. Kimyasal tortul kayaçlar suda çözünen minerallerin çökelmesi ve taşlaşması sonucunda ortaya çıkar. Organik tortul kayaçlar ise bitki ve hayvan kalıntılarının tortullanması sonucu oluşmaktadır. Tortul kayaçların başlıca örnekleri taş kömürü, linyit, tebeşir, turbo ve mercan kalkeridir.
Başkalaşım kayaçları: Kayaç çeşitlerinin sonuncusu olan bu kayaç çeşidi yerin derinliklerinde bulunan bu kayaçlar yüksek sıcaklık ve basınç etkisiyle metamorfizmaya uğraması sonucu kendi özelliklerini kaybeder. Kimyasal ve yapısal özelliklerini değişmesiyle yeni kayaç türleri meydana gelir. Örnek verecek olursak; kalkerin başkalaşması sonucu mermer, granitin başkalaşması sonucu gnays, kil taşının başkalaşması sonucu ise şist adı verilen kayaç oluşur.
21.01.2024 11:17:51
Kayaç Çeşitleri ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
