Solunum çeşitleri, canlılar hücresel solunumda kullanılan oksijeni hücre içine almak ve oluşan karbondioksiti hücrelerden uzaklaştırmak amacıyla kullanırlar. Gelişmiş yapıya sahip canlıların çoğu gaz alışverişini akciğer, solungaçlar, deri gibi organların yüzeylerinde gerçekleştirir. Solunum olayı canlılarda iki ayrı aşama şeklinde gelişmektedir.
Birincisi oksijen solunum yüzeyinden difüzyonla kana geçer. Yani gaz alışverişi olayı meydana gelir. İkinci aşama ise taşıma sıvısı ile hücreler arasındaki gaz alışverişidir. Sünger ve sölenterler gibi bazı çok hücreli ve basit yapılı hayvanların hemen her hücresi dış ortamla temas ettiği için herhangi bir solunum çeşitlerine gerek duymazlar gerekli gazları hücreler difüzyonla alır.
Solunum çeşitleri nelerdir?
Deri solunumu: solunum nemli vücut yüzeyinde gerçekleşir. Toprak solucanı ve bazı yuvarlak solucanlar gibi omurgasızlarda kurbağa ve semenderlerin gibi bazı omurgalı hayvanlarda görülen solunum çeşitleridir. Nemli ortamda yaşayan ve deri solunumu yapan Toprak solucanında gelişmiş bir solunum organı bulunmamaktadır. Dış ortamla gaz alışverişini deriden difüzyonla sağlanmaktadır. Mukus derideki hücreler tarafından derinin nemli kalması için salgılanır. Böylece oksijen mukus içerisinde çözünerek kılcal damarlara geçer. Hücrelerden alınan karbondioksit deri aracılığıyla dış ortama verilir. Ergin kurbağalar solunumlarının yüzde yirmi beşini bu şekilde gerçekleştirir.
Deri solunumunu yapan hayvanlar genelde yüzey alanlarının vücut hacmini oranını arttırmak için küçük, ince yassı vücuda sahiptirler. Bu özelliklere sahip olmayan hayvanlar ise gaz alışverişini yapabilmek için yoğun katlanmış ve dallanmış, yüzeyi arttırılmış trake, akciğer, solungaç gibi solunum organlarına sahiptirler.
Solungaç solunumu: bu solunum çeşitlerinden en sık karşılaşılan türüdür. Sudayaşayan hayvanlar tarafından kullanılmaktadır. Yumuşakçalar solucanlar balıklar ve kurbağalar da görülmektedir. Solungaçlar vücudun dış yüzeyinin suya doğru yapmış olduğu kıvrımlardır, solungaç çeşidi iki tiptir: Bunlar iç ve dış solungaçtır. Dış solungaçlar ipliksi, tüysü ve yaprak şeklindedir. Kurbağa larvalarında ve akciğerli balıklar da görülmektedir. İç solungaçlar ise başın iki yanında bulunmaktadır. Kemikli, kıkırdaklı ve bazı yumuşakçalar da görülmektedir. Solunum çeşitlerinden en çok rastlanan tür budur.
Kemikli balıklarda solungaçlar solungaç kapağı ile örtülüdür. Kıkırdaklı balıklarda ise solungaç kapağı bulunmaz. Bu canlılarda solungaçlar başın iki yanından 5 ya da 7 yarık ile dışarı açılmaktadır. Solungaç solunumu yapan canlılar da içinde çözünmüş oksijen bulunan su, ağızdan girip solungaçlardan geçerken gaz alışverişi meydana gelir. Bu canlılar suda yüzde iki veya üç oranında bulunan oksijenden daha fazla yararlanmak için solungaçların da lif şeklinde dallamalar yaparak yüze genişletir. Ayrıca solungaç kılcallarında kanın akış yönü ile dışarıdaki suyun akış yönü birbirine zıttır. Böylece solungaçlar da gaz difüzyonu hızlıdır. Ayrıca ters akım prensibi sayesinde solungaçlardan sudaki oksijenin yüzde 80 beşinden faydalanılmış olur.
Trake solunumu: karada yaşayan eklem bacaklılardan böcek ve çok ayaklılarda görülen bir solunum çeşididir. Bu solunum çeşitlerinde oksijen hücrelere doğrudan trake sistemi ile ulaştırıldığı için solunum sisteminin dolaşım sistemi ile bir ilişkisi yokturdur. Yani kanda solunum gazları taşınmaz. Örümceklerde ve akrepler trakeler kitap gibi yan yan dizilmiştir. Bu yüzden bunlara kitapsı akciğer denir.
19.01.2024 06:11:41
Solunum Çeşitleri ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.
Merhaba ben biyoloji bölümü okuyorum ve sınavda solunum çeşitlerinden sorumluyuz uzun ve zor bir konu olduğu için ezberleyemedim sayılsa çıkışlı olduğumdan ezber kolay yapamıyorum nasıl ezberleyebilirim solunum çeşitlerini bi şigreleme yöntemi var mı kalocı ve hızlı nasıl öğrenirim yardım edin çok acil sınava çalışmam lazım sınav kçtü gelirse kötü olur Unan . 02.11.2018 13:13:59
Sitede yer alan haber ve içeriklerin tüm hakları saklıdır ve buradaki bilgiler sadece bilgilendirme amaçlı olup, kullanımına, uygulanmasına, satın alınmasına, delil gösterilmesine veya tavsiye edilmesine aracılık etmez. Sitemizdeki bilgiler, hiç bir zaman kesin bilgi kaynağı olmayıp, kullanıcılar tarafından eklenmiştir veya yorumlanmıştır. Buradaki bilgiler sitemizin asıl görüşlerini içermeyebileceği gibi hiçbir taahhüt ve tavsiye yerine de geçmez.
Ocak - 2024
