Yay çeşitleri nelerdir?

• Basma yayları, üzerlerine yüklenen yükün etkisi ile yaylanan ve bu yükü karşılayan, üzerindeki yük etkisinin kalkması ile yeniden eski haline dönen yay çeşididir. Basma yay çeşitleri silindirik olarak yapılır. Uzun ve desteksiz yerlerde silindirik basma yayları, bükülmeleri nedeni ile görevlerini yerine getirememektedir. Bu tür yerlerde konik basınç yayları daha fazla kullanım alanı bulmaktadır. Basma yayları daire kesitli tellerle üretilebileceği gibi, büyük darbe ve yükleri daha rahat karşılayabilmek için, dikdörtgen kesitlere bağlı kalınarak da yapılabilmektedir. Dairesel kesitli tellerden yapılan basma yaylar endüstride en çok kullanım alanı bulan yay çeşitleri arasındadır.
  Basma yayların baş kısımları, yayın uzunlama eksenine dik konumda ve düzlem bir yüzey meydana gelecek şekilde taşlanır.
• Çekme yayları, yük etkisi ile esneyerek ve yükü karşılama özelliğine sahip olup üzerindeki yük etkisi kalktığında ise ilk konumuna gelen ve başları genellikle çengel ya da halka şeklinde kıvrılmış olan yay çeşididir. Çekme yay çeşitleri, daire kesitli tellerden silindirik şekilde soğuk olarak sarılır.
• Burma yayları, dairesel kesitli tellerden soğuk olarak sarılıp, kullanılacakları yerlerin özelliklerine göre yay başlarındaki kollar özel olarak şekillendirilmiştir.
• Disk yaylar, çelik maddelerden yapılan tabak ortası delik ve yük etkisi altında yaylanma özelliğine sahip olan yaylardır. Disk şeklindeki yay çeşitleri, yüksekliği ile kalınlığı arasındaki oran standartlaştırılmış yay çeşitleridir. Disk yayların sac kalınlığı 3.5 mm'den küçükse yaylar soğuk haddelenerek üretilen çelik bant ve levhalardan, saç kalınlığı 3.5 mm'den büyük ise sıcak haddelenerek, imal edilen çelik band ve levhalardan yapılır. Disk yaylarını üst üste tutmak veya sıralamak için yay orta pimi kullanılır. Diskler tek, tek ters yönde yerleştirilerek daha az yay kuvveti ile daha fazla esneme sağlanır.
• Spiral yaylar, silindirik kesitli yay teli ya da dikdörtgen kesitli şerit olan yay gerecinden spiral eğrisi gibi sarılmış yay çeşitleridir. Spiral yaylarda her iki uç kullanılacağı yere göre özel olarak şekillendirilir. Spiral yay çeşitleri, mekanik saatlerde matkap kolunun geri dönüşü için matkap tezgâhlarında daha fazla kullanılır.
• Yassı yaylar, dikdörtgen kesitli şerit biçimindeki yay gerecinden yapılır. Sac kalıpçılığında yan dayama ve iticilerin konumlarının belirlenmesinde kullanılır.
• Kauçuk yaylar, isteğe göre sert veya yumuşak olarak yapılabilen kauçuk yay çeşitleri her yöne esneme özelliğine sahiptir. Daha çok titreşimi ve darbeyi azaltmak için kullanılır.
• Yaprak yaylar, dikdörtgen kesitli çelik lamalara yarı eliptik bir şekil verildikten sonra ve ısıl işlemden geçirildikten sonra, üst üste dizilerek ve merkez cıvata ve kelepçeler ile birbirine bağlanarak oluşturulur. Römork ve su tankerlerinde kullanılır.