Zarf çeşitleri: Türkçe'nin en önemli konularından biri olan zarflar öğrenciler tarafından pek fazla sevilmemekte ve sorularda pek fazla yapılmamaktadır. Konu olarak zarflar dil bilgisi kuralları arasında yerini almaktadır. Zarflar oldukça geniş bir konuya sahiptir. Hem zarf çeşitleri olarak hem de alt başlıklar yönünden oldukça zengin bir yapıya sahip olan zarfları inceleyeceğiz.
Zarf; zarflar Türkçedeki sözcük gruplarına gelerek onları farklı yönlerden niteleyen ve derecelendirme yapma görevini üstlenen bir yapıya sahiptir. Zarflar fiillerden önce gelerek onları durum, zaman, azlık çokluk yani miktar yönünden ve soru yolu ile belirten sözcüklerdir. Zarflar sıfatlarda olduğu gibi fiilin hemen önüne gelerek onları nitelenme görevinde bulunur. Çeşitli alt başlıklar halinde inceleyeceğimiz bu konuyu öncelikle şematize edelim daha sonrasında ise tek tek zarf çeşitlerini inceleyelim.
Örnek: bu akşam eve yalnız döndü. (Nasıl döndü=yalnız buradaki durum zarfı yalnızdır.)
- Niteleme zarfları: bu zarf çeşidini bulmak için de öncelikle yapılması gereken şey fiille nasıl sorusunu sormaktır. Örneğin: ' " Söyleyeceksen böyle söyle. " cümlesindeki niteleme zarfı böyle sözcüğüdür.
- Kesinlik zarfları: İçerisinde elbette, kesinlikle, asla, hiç ne olursa olsun ya da şüphesiz gibi kelimelerin bulunduğu sözcüklerdir.
- Yineleme zarfları: Bir şeyin tekrarlandığını ifade eden sözcük ve sözcük gruplarına denir.
- Olasılık zarfları: Kesin olmayan yani bir ihtimalin bulunduğu sözcüklere olasılık zarfları denir. Bir şeyin kesin olmadığı zamanlarda kullanılır.
- Üleştirme zarfları: Bir ifadeyi sayı yönünde ifade etmek istenildiği durumlarda tercih edilir. İkişer ikişer, üçer üçer, teker teker gibi.
Zaman zarfları: Adından da anlaşılacağı üzere fiillerin ne zaman gerçekleşeceği hakkında bilgi verir. Zarf çeşitlerinden biri olan zaman zarfları diğer zarflara oranla daha kolaydır. Çünkü genel olarak cümledeki fiile sorulan ne zaman sorusu bize bilgi verecektir.
Örneğin
Sana pazartesi gününden beri ulaşamıyorum.
Dün onunla birlikte sinemaya gittik.
Yarın okullar tatil olacak.
Seninle akşamleyin teravih namazını kılmaya gidelim.
Yer-yön zarfları: Zarf çeşitlerinden biri olan yer yön zarfları fillerin yerini ve yönünü belirten sözcüklerdir. Genel olarak kişinin gidip göreceği ya da yöneteceği yerler hakkında bilgi verir. Yer yön zarfının olduğu cümlelerde genel olarak içeri, dışarı, aşağı, yukarı gibi sözcükler yer alır.
Örneğin: Çocuk pencereden dışarı baktı-Müşteriye para vermek için aşağıya indi.
Miktar zarfı: Genel olarak Türkçedeki miktar zarfları fiilleri miktar ve ölçü bakımından belirten ve niteleyen sözcüklerdir. Bir cümledeki miktar zarfını bulabilmek için "ne kadar" sorusunu sormak gerekmektedir.
Örneğin
Pazardan beş kilogram elma aldı.
Ben iki saat uyuyacağım.
Tabağına çok az yemek aldı.
Soru zarfları: Adından da anlaşılacağı üzere soru zarfları cümledeki soru sözcüklerini bulmak için kullanılır. Zaten diğer zarflarda olduğu gibi cümledeki bulunmak istenen zarf çeşidini bulmaya yardımcı olur.
Örneğin
Otobüsün saat kaçta kalkacak?
Yarın nereye kadar yürüyüş yapacaksınız?
Bu olanlar neden bizim başımıza geldi?
Yazılılardan toplamda kaç puan aldın?
