Oya, birbirinden farklı renkte ipliklerle yapılan ve çeşitli motiflerle süslenen bir tür danteldir. İplikler ilmekler halinde örülerek oluşturulan bu motiflere "oya" denir. Oya çeşitleri, kadınlar tarafından mendil, yazma ve başörtüsü kenarlarına işlenmektedir. Oya, çok eski zamanlardan beri hayatımızda yer almış olup, günümüzde dahi popülerliğini korumaktadır. Özellikle el işçiliğinin ön planda olduğu oya çeşitleri, çiçek, kuş, yaprak ve böcek gibi çeşitli motiflerle işlenmektedir. Oya çeşitleri, işleme tekniklerine göre ince, kaba, saç örgüsü, saçak ve kuş gözü gibi isimlerle adlandırılmaktadır.

Oya çeşitleri oldukça emek gerektiren, gözleri yoran ve zorlu işlerdir. Herkesin yapamayacağı, ancak severek yapan kişilerin büyük bir zevkle işlediği oya çeşitlerinden bazıları şunlardır:

Bu oya çeşitlerinden bazılarını aşağıda daha detaylı tanıtacağız.

Boncuk oyaları, pamuk, ipek veya sentetik ipliklerle tığ ve iğne yardımıyla yapılır. Oya uçlarına farklı boncuklar eklenir. Firkete oyasının malzemeleri genelde pamuklu ipliktir; ancak günümüzde naylon iplikler de kullanılmaktadır. Firketenin her iki tarafına iplik geçirilerek orta kısmından bağlanır ve uçlarına pullar eklenir. Bu, oya çeşitlerinden biridir.

İğne oyasının ana malzemesi iplik ve ipektir. Anadolu'da yaygın olarak ipek üretimi yapıldığı için, bu bölgede yapılan ipekten oyalar oldukça güzeldir. İğne oyası, küçük iğnelerle kör düğüm atılarak yapılır. İğneye takılan iplikle çok sıkı kör düğüm atarak yapılan bu oya çeşidinin iki türü vardır: İğne üzerine bir veya iki defa sarılır. Yapımı zor ve zaman alan bu işlem, aynı zamanda gözleri yoran ve sabır gerektiren bir oya çeşididir.

Koza oyalarının malzemesi, adından da anlaşılacağı üzere kozalardır. Kozalar ile motifler yapılır ve iğne veya tığ ile örülmüş kozalara eklenir. Kozalar farklı renklere boyanır. Mekik oyası ise mekikle yapılan bir oya çeşididir. Mekiğe ip sarılarak halkalar haline getirilen iplerin örülmesi ile oluşur. Kolay gibi görünen mekik oyası, herkesin yapabileceği bir oya çeşidi değildir.

Tığ oyasında genellikle pamuklu ipler tercih edilir. Ancak son zamanlarda daha çok naylon iplerin tercih edildiği görülmektedir. Bunun sebebi, pamuk iplerin örüldükten bir süre sonra üzerinde sarı lekeler oluşmasıdır. Bu yüzden günümüzde daha çok ipek ve naylon ipler tercih edilmektedir.

Oya çeşitleri, el emeği ve göz nuru gerektiren zanaatlar arasında yer alır. Her biri farklı teknikler ve malzemelerle yapılan bu oyalar, kültürel mirasımızın önemli bir parçasıdır. Oya işçiliği, geçmişten günümüze kadar süregelen bir gelenektir ve bu sanatı yaşatmak için yapılan çalışmalar büyük önem taşır.