Yer değiştirme; Hareketli olacak cismin iki konumu arasındaki mesafedir. Burada iki konum ilk konum ve son konum olarak alınır. Yer değiştirmeyi formülize edecek olursak;
Yer değiştirme; Dx.
Son konum; x2
İlk konum; x1.
Dx = x2 - x1
Hız; Cismin birim zamanda aldığı yol olarak tanımlanır. Hız V harfi ile sembolize edilir. Birimi metre/saniye (M/s)'dir.
Hız: V.
Alınan yol: x.
Zaman: t.
Hız = Alınan yol / zaman.
V= x / t.
İvme; Hızın birim zamandaki değişim miktarıdır. Birimi metre/saniye kare (M/s2)'dir. İvme a harfi ile sembolize edilir. İvme vektörel olan bir büyüklüktür.
Hareketin izlediği yörünge ve hızlarına göre farklı çeşitleri bulunur.
Yörüngelerine Göre Hareket Çeşitleri
Düzgün Doğrusal Hareket; Bir doğru üstünde eşit zaman aralıklarında eşit mesafe alarak yol alan cismin yapmış olduğu harekettir. Düzgün doğrusal harekette cismin hızı sabittir. İvme sıfır ve hareket düzgündür. V sabit hızı ile düzgün doğrusal hareket yapan cismin birim zamanda aldığı yol;
X = V x t şeklinde hesaplanır.
Düzgün Dairesel Hareket; Dairesel bir yörünge üzerinde eşit zaman aralıklarında eşit mesafe alarak yol alan cismin yapmış olduğu harekettir. Bu hareket sabit, hız vektörüne dik ve devamlı uygulanan kuvvet ile gerçekleşir. Düzgün dairesel hareket ile ilgili kavramlar;
Yarıçap; Birimi metre olan dairesel yörüngenin yarıçapıdır. R harfi ile sembolize edilir.
Periyot; Düzgün dairesel hareket yapmakta olan cismin bir tam devir yapabilmesi için geçen süredir. Birimi saniye (S) olarak alınır. Periyot T harfi ile sembolize edilir.
Frekans; Düzgün dairesel hareket yapmakta olan cismin bir saniyede yaptığı tur sayısıdır. F harfi ile sembolize edilir. Birimi Hertz (Hz) ya da 1/saniye olarak alınır.
Not: Düzgün dairesel harekette frekans ve periyot arasında T x f = 1 bağıntısı vardır.
Çizgisel Hız; Düzgün dairesel hareket yapmakta olan cismin birim zamanda aldığı yola denir. V harfi ile gösterilir. Yörüngeye her zaman teğet olan bir vektördür. Cisim bir tam tur yaptığı zaman 1 periyotluk zaman dilimi geçer ve bu zaman zarfında cisim dairenin çevresi kadar yol almış olur. Birim zamanda alınan yolun hesaplanması için dairenin çevresinin periyota bölünmesi gerekir.
Çizgisel hız: 2 yarıçap / periyot.
V = 2π r / T.
Açısal Hız; Yarıçap vektörünün birim zaman içinde radyan cinsinden taradığı alandır. Birimi radyan / saniye (Rad/s) olarak alınır. Açısal hız w harfi ile sembolize edilir.
W = 2π /T.
Eğrisel Hareket; Yörünge biçimi eğrisel olan cisimlerin yaptığı harekettir. Örnek olarak futbol topunun kaleye girmek için aldığı yol, basketbol topunun potaya ulaşmak için aldığı yol gibi.
Hızlarına Göre Hareket Çeşitleri
Sabit Hızlı Hareket; Cisimler hareket ederken hızının hiç değişmemesi, sabit olarak kalması olayıdır.
Düzgün Değişen Hareket; Hareketli cismin hızının düzgün olarak artması ya da azalmasıdır. Eğer harekette hız düzeli olarak artıyorsa düzgün hızlanan hareket, hız düzenli olarak azalıyorsa düzgün yavaşlayan hareket olarak tanımlanır.
